Περιέχονται τα κείμενα: - Πρόλογος - Ο πνευματικός χώρος - Τα πρώτα χρόνια - χρόνια προπαρασκευής - Ο φιλελεύθερος, ο δημοκράτης, ο αγωνιστής - Δάσκαλος στις Κυδωνίες και στη Σμύρνη - Το Ορφανοτροφείο - Πνεύμα φιλοπρόοδο, πολυδιάστατο, σύγχρονο, - Σκέψη επιστημονική, φιλοσοφική, στοχαστική - Ήταν ο Καϊρης άθεος; Ήταν αιρετικός; - Ο Θεόφιλος συνομιλεί με τον Σωκράτη και τον Κοραή - Επίλογος - Εργογραφία - Βιβλιογραφία (επιλογή) - Θύμησες - Ευρετήριο κυρίων ονομάτων...

Η μελέτη της σκέψης ενός λογίου, δασκάλου, στοχαστή, όπως αυτή εκφράζεται και μας γίνεται γνωστή μέσα από τον γραπτό ή τον προφορικό λόγο, η μελέτη γενικότερα ενός οιουδήποτε φαινομένου της πνευματικής ζωής, και όχι μόνο του παρελθόντος, απαιτεί την τοποθέτηση του συγκεκριμένου φαινομένου -είτε πρόκειται περί φιλοσοφικο-επιστημονικού έργου, της σκέψης, ή της δραστηριότητας ενός ανθρώπου του πνεύματος- στην ευρύτερη κίνηση των ιδεών ατά την αντίστοιχη περίοδο....