Το νεοτουρκικό κίνημα του 1908, η άνοδος στην εξουσία των νεοτούρκων και οι επιπτώσεις που είχε αυτή η καθοριστική και καταστροφική, όπως αποδείχτηκε, καθεστωτική αλλαγή για τον ελληνισμό του Πόντου είναι ένα ζήτημα που δεν έχει καλυφθεί από τη μέχρι σήμερα ιστοριογραφία, η οποία είχε εστιάσει την προσοχή της είτε στην ανάπτυξη που γνώρισε το ελληνικό στοιχείο κατά το 19ο αι....
Η Κρώμνη ημπορεί να πει κανείς ότι ήταν αναμεταξύ στις χαράδρες, εξαιρουμένων μερικών ενοριών ή μαχαλάδων, όπως η Γλούβενα, Μαντζάντων, Αληθινόν και σχετικώς η Μόχωρα, τα Λωρία και Σαράντων....
[…] Ο χώρος είναι γεμάτος μνημεία που αποπέμπουν αίγλη, πνεύμα, ψυχή, ανθρώπους που μιλούν την Ελληνική, και όλα αυτά γεννούν αποδέκτες, στηρίζοντας τη συνειδησιακή/πολιτισμική ανατροφοδότηση....