Θα μπορούσε να χαρακτηρίσει κανείς το παρόν δοκίμιο ως οιονεί βιογραφική νουβέλα καθώς η γνωστή τάση του Τόμας Μαν να εμπλέκει στη δομή της μυθιστοριογραφίας του τον δοκιμιακό λόγο, εμφανίζεται εδώ αντεστραμμένη: το δοκίμιό του "Γκαίτε και Τολστόι" έχει την υφή ενός πολυπρόσωπου αφηγήματος όπου γύρω από τα πρόσωπα των δύο βασικών χαρακτήρων του διαγράφονται με λιγότερο ή περισσότερο έντονες γραμμές διάφορες φιγούρες του εποχικού περίγυρου που καθόρισε την προσωπικότητά τους και -διαδραστικά- καθορίστηκε απ αυτήν....
Έχει άραγε τέλος η ιστορία; Και ο μύθος; Και το όνειρο του ανθρώπου; Έχει τέλος ο πόθος για δημιουργία, για "απόδειξη" πώς όλα μπορούν να πραγματοποιηθούν, όλα μπορούν να γίνουν ιερό παιχνίδι και αθάνατο γέλιο;....
Ο Φρόυντ και το Μέλλον είναι μια ομιλία που έγινε στη Βιέννη με την ευκαιρία της ογδοηκονταετηρίδας του Φρόυντ. Οι Τόμας Μαν, Ρομαίν Ρολλάν, Ζυλ Ρομαίν, Χ.Τζ. Γουέλς, Βιρτζίνια Γουλφ και Στέφαν Τσβάιχ έστειλαν την ακόλουθη ανοιχτή επιστολή για τα ογδοηκοστά γενέθλια του Σίγκμουντ Φρόυντ.
Η απόλαυση που παίρνουμε από ένα μεταφυσικό σύστημα, η ευχαρίστηση που μας δίνει η νοητική οργάνωση του κόσμου σε ένα αυστηρά θεμελιωμένο, εντελές και ισόρροπο οικοδόμημα σκέψης, είναι πάντοτε και πάνω απ όλα αισθητικής φύσεως....