Ο Ρεζίς Ντεμπρέ, γκεβαρικός επαναστάτης κατά τη νεότητά του, σύμβουλος αργότερα του Φρανσουά Μιττεράν, ασχολείται τα τελευταία χρόνια εντατικά με το θρησκευτικό φαινόμενο....

-...

Γιατί συγχέουμε πολλές φορές τις λέξεις θρησκεία, συμβολικό, ιερό, ομολογία, πνευματικό, πίστη; Πώς αναγνωρίζεται το θρησκευτικό και πού τίθεται το όριο - πράξη με κρίσιμα κοινωνικά, οικονομικά και εθνικά αποτελέσματα; Για παράδειγμα, το τουρμπάνι των σιχ είναι θρησκευτικό σύμβολο ή λαογραφικό χαρακτηριστικό; Ποιου είδους ένωση μπορεί να αξιώσει την αναγνώριση της ως λατρευτικής και μη αιρετικής, με όλα τα συνεπακόλουθα προνόμια; Λέξη πρόσφορη για πληθωριστική χρήση, ετυμολογικό σταυροδρόμι μεταξύ μιας έννοιας περισυλλογής - "επάνοδος σε ένα παρελθόν" -, και μιας έννοιας σχέσης - "ζην με άλλους" -, πεδίο αχανές και ομιχλώδες για τους υποτιθέμενους ειδικούς του "θρησκευτικού γεγονότος", η θρησκεία ανθίσταται αναπόφευκτα σε κάθε απόπειρα ορισμού της....

Άθεοι και πιστοί, αν ξεφύγαμε από τα αναμασήματα της καλλιγραφικής εξύμνησης του Θεού, κατά πώς κάνουν οι μουσουλμάνοι, το οφείλουμε σε αυτούς τους βυζαντινούς για τους οποίους λέμε ελαφρά τη καρδία ότι συζητούσαν για το φύλο των αγγέλων...