Ο Κοσμάς ο Αιτωλός ήταν δάσκαλος ή επαναστάτης; Επιθυμούσε την αποτίναξη του τουρκικού ζυγού και περίμενε το "ποθούμενο" ή απλά ήταν ένας δάσκαλος του Ευαγγελίου, φωτισμένος με τη Θεία Χάρη που σκοπό είχε την εκμάθηση της Ελληνικής γλώσσας (ιδρύοντας σχολεία), χωρίς όμως ποτέ να αμφισβητεί την κοσμική εξουσία, την οποία κατείχαν αλλόθρησκοι; Ερωτήματα συνετά και προβληματισμός υγιής· πιο συνετό και σημαντικό, όμως, είναι να σταθεί κανείς στο έργο του Πατροκοσμά, που δε φοβήθηκε, μέσα στα δύσκολα χρόνια της σκλαβιάς, να αγωνιστεί για την πνευματική αναγέννηση των Ελλήνων, αφού πίστευε ότι μόνο με τα δικά της όπλα θα ξαναγεννηθεί ο ελεύθερος Έλληνας. Αν αυτή του την πίστη τη νιώσουμε, αν την κάνουμε οδηγό στη σημερινή πραγματικότητά μας, ίσως καταφέρουμε να ξαναγίνουμε ελεύθεροι μέσα στην περίεργη παγκοσμιοποιημένη σκλαβιά μας...