Το 1860, ο Θεόδωρος Φαλέζ Κολοκοτρώνης, εγγονός του συνονόματού του Αρχιστράτηγου της Ελληνικής Επανάστασης, στο βιβλίο του «Ἱερεῖς τῶν Ἐλευσινίων» και συγκεκριμένα στο σημείο όπου αφιερώνει το πόνημά του στον Νικόλαο Σκουφά και τον Αθανάσιο Τσακάλωφ σημειώνει: «Ἂς εἶναι εὐλογημέναι αἱ Στοαί, αἱ Μασονικαί, αἱ ὁποῖαι σᾶς ἐβάπτισαν εἰς τὴν κολυμβήθραν τῆς Ἐλευθερίας». Έκτοτε, εκατοντάδες μελέτες γράφτηκαν, προσπαθώντας άλλοτε να ενισχύσουν και άλλοτε να υπονομεύσουν τον ρόλο του τεκτονισμού στη ζωή του νέου και νεότερου ελληνισμού. Η παρούσα μελέτη επιχειρεί να αποστασιοποιηθεί από προκατειλημμένες θεωρήσεις, κατηγορηματικές απόψεις και αφοριστικές τοποθετήσεις και να προσεγγίσει κριτικά την υπάρχουσα βιβλιογραφία. Στόχος της είναι να ρίξει λίγο περισσότερο φως σε μία εν πολλοίς ανεξερεύνητη πτυχή της ελληνικής ιστορίας και να καταστήσει εναργή την ανάγκη μελέτης του τεκτονικού φαινομένου υπό αποκλειστικά επιστημονικούς όρους. Από την Κωνσταντινούπολη και τη Σμύρνη ως τα νησιά του Ιονίου και τα Αμπελάκια της Θεσσαλίας, το βιβλίο αυτό φιλοδοξεί να ξετυλίξει το νήμα των γεγονότων από την αρχή και, επανεξετάζοντας τις πηγές, να αφηγηθεί την πορεία μίας από τις σημαντικότερες αδελφότητες της ελληνικής ιστορίας.