Όταν φεύγω για το παρελθόν, βρίσκομαι σε συναπάντημα με τους ανθρώπους που έζησαν στον ιερό τούτο χώρο, που κάθε φορά αποτελούσαν μια γενιά που παρέρχεται. Αυτούς που περπάτησαν σε τούτη τη γη, αγάπησαν και στοίχειωσαν στον τόπο, αντίκρισαν τους γυμνούς βράχους της αρχαίας απολιθωμένης ακτογραμμής του όρους Ρογιά. Είδαν την ίδια ανατολή να ξεπροβάλει από το βουνό Φτέρος, αγνάντεψαν το ίδιο ηλιοβασίλεμα στο τέρμα του Ακάμα. Έζησαν τους γρύλους της νύχτας, και στο λυκόφως άκουσαν το θρηνητικό τραγούδι του θούπου (γκιόνη). Μόχθησαν στον αγώνα της ζωής, πόνεσαν, αγάπησαν, υπέστησαν τα πάνδεινα στα 300 χρόνια της τουρκικής δουλείας, με εξευτελισμούς και απαγωγές νέων γυναικών. Είχαν να αντιμετωπίσουν τους ντόπιους άρπαγες και ληστές, μίλησαν τη δική μας αρχαιοπρεπή ελληνική γλώσσα. Οι μελετητές λένε ότι αυτή η γλώσσα, είναι πολύ πιο κοντά στα αρχαία ελληνικά, τη γραμματική, τη σύνταξη, το λεξιλόγιο και την προφορά από οποιανδήποτε άλλη ελληνική διάλεκτο. Έμειναν πιστοί στις παραδόσεις των πατέρων και στη θρησκεία τους. Αγάπησαν τη γη τους, ίδρωσαν μέχρι να ματώσουν, μάτωσαν μέχρι να πεθάνουν. Ήλθαν oίδαν (γνώρισαν) και απήλθαν. Είναι μια ανάμνηση που τη σαρώνει ο άνεμος. Από την περιδιάβαση των αιώνων, βγήκε αυτό το βιβλίο, με τη διαπίστωση ότι μέσα πολύ λίγα χρόνια, οι άνθρωποι που έζησαν σε μια πρωτόγονη ζωή, ξαφνικά βρέθηκαν σε νέα πεδία πολιτισμού της μηχανικής, και της διαστημικής τεχνολογίας. Μια Ιστορική Λαογραφική Μελέτη για τα χωριά Στατό και Άγιο Φώτιο.