Παρά τον πολλαπλασιασμό των σχετικών ερευνών τα τελευταία χρόνια, η ελληνική εκπαίδευση και η ιστορία της παραμένουν σε μεγάλο βαθμό terra incognita. Η παρούσα μελέτη φιλοδοξεί να καλύψει μέρος του κενού αυτού. Η τυπική εκπαίδευση συνιστά ένα σύνθετο οικοδόμημα. Εννοιολογείται ως δίκτυο αποτελούμενο από έξι αλληλεξαρτώμενα στοιχεία: τους εκπαιδευομένους, τους εκπαιδευτικούς, το χώρο στον οποίο πραγματοποιείται η εκπαιδευτική διαδικασία, τους φορείς της εκπαιδευτικής πολιτικής, τις παιδαγωγικές μεθόδους και την οικογένεια ως εστία διάπλασης και ως ομάδα πίεσης των αρχών και των εκπαιδευτικών. Τα έξι στοιχεία μορφοποιούνται και συναρθρώνονται στο πλαίσιο δύο, κατά περιόδους, ανταγωνιστικών περιβαλλόντων, του εθνικού και του διεθνούς. Με οδηγό το σχήμα αυτό και με πρωτογενή, κατά βάση, δεδομένα, αναλύονται η φιλοσοφία, η διάρθρωση και οι βασικές συνισταμένες της ελληνικής εκπαίδευσης από τις απαρχές της μέχρι σήμερα. Υποστηρίζεται εδώ ότι, με εξαιρέσεις, η εκπαίδευση ακολούθησε τους κυρίαρχους ιδεολογικούς προσανατολισμούς. Παρά την περί αντιθέτου δεσπόζουσα ρητορική, η εκπαίδευση παραμελήθηκε και ελάχιστα συνέβαλε στην προαγωγή της ελληνικής κοινωνίας.