Ο χιώτης βυζαντινολόγος και αρχαιοδίφης Αλέξανδρος Πασπάτης δημοσιεύει εδώ ένα εκτενέστατο γλωσσάρι της διαλέκτου της ιδιαίτερης πατρίδας του. Πηγές του δεν είναι η προφορική γλώσσα, την οποία θεωρεί παρεφθαρμένη, αλλά τα "αρχαία κατάστιχα των χωρίων, τα καλούμενα κώδικες", τα οποία εντόπισε σε μοναστήρια, σε εκκλησίες, σε σπίτια χωρικών και στο Γυμνάσιο της Χώρας. Οι συμβολαιογραφικοί αυτοί κώδικες (έγγραφα πωλητήρια, προικοσύμφωνα-προικοπαραδόσεις, διαθήκες, ορισμένα από τα οποία δημοσιεύει), ο "πολύτιμος θησαυρός της εν Χίω λαλουμένης γλώσσης", μαζί με τα " Aτακτα" (τόμ. Γ , εν Παρισίοις 1830) του Αδαμάντιου Κοραή και τα "Χιακά, ήτοι ιστορία της νήσου Χίου" του Αλέξανδρου Μ. Βλαστού (δύο τόμοι, εν Ερμουπόλει 1840) αποτελούν την πρώτη ύλη για τη γλωσσολογική ανασύνθεση του Πασπάτη. Εκτός από τη σημασία (ή τις πολλαπλές σημασίες) του κάθε λήμματος, ο Χιώτης συγγραφέας προσφέρει στοιχεία για την προφορά, την ετυμολογία και τις χρήσεις του στην ομιλία. Πρότυπό του υπήρξε το "Λεξικόν της καθ ημάς ελληνικής διαλέκτου" (Αθήναι 1874) του Σκαρλάτου Βυζάντιου (1798-1878). Στον πρόλογό του ο συγγραφέας κάνει μια σύντομη περιγραφή της φυσικής γεωγραφίας της νήσου, αναφέρεται στους πύργους και τους κήπους με τα εσπεριδοειδή, που κοσμούν το νησί, και επαινεί τη φιλοπονία των γεωργών κατοίκων. Επίσης, δημοσιεύει συνολικά 75 (61 αρχαιοελληνικές, οκτώ γενουατικές και έξι νεώτερες ελληνικές) επιγραφές, τις οποίες μετέγραψε και ερμήνευσε ο ίδιος. Τέλος, η αναστατική έκδοση περιλαμβάνει συνημμένο τον έγχρωμο φυσικό χάρτη της Χίου, που δημοσίευσε το 1888 ο Πασπάτης.