Η Αρτοτίνα Δωρίδος είναι ένα χωρίο-κωμόπολη στο κέντρο της Ρούμελης και περιβάλλεται από ψηλά βουνά....

-...

-...

Τ έχεις καημένε κόρακα που σκούζεις και φωνάζεις; Να μη δίψας για αίματα, για τούρκικα κεφάλια; Στο Δερβενάκι πέρασε και σύρε στ Αγιονόρι, που είν ο τόπος δυνατός και το κακό μπογάζι....

Στο Μανιάκι, αφού σκοτώθηκε ο Παπαφλέσσας, παράγγειλε ο Ιμπραήμ να στήσουν ορθό το κουφάρι του, να βάλουν απάνω το κεφάλι μου κ αφού το πλύνουν από τα αίματα έτσι ακουμπισμένο σ ένα δέντρο, πήγε κοντά και το κοίταζε και θαύμαζε....

Ο δοξασμένος ναύαρχος του Εικοσιένα, με τη σιδερένια θέληση, το φοβερό πείσμα και τη μοναδική αταραξία, ήταν τότε 51 χρονών....

Καράβι επαράδερνε μέσ στα βαθυά πελάγη· αστροπελέκι τώκαιγε, βοριάς το κυνηγούσε· χιλιάδες τάφους άνοιγε το κύμα να το φάγη, κάθε στιγμή κινδύνευε κ η νύχτα το ροφούσε....

Χίλιοι τον παν από μπροστά και δυο χιλιάδες πίσω κι ο Ομέρ Βρυώνης μυστικά στον δρόμον τον ρωτάει: "Γίνεσαι Τούρκος, Διάκο μου, την πίστι σου ν αλλάξεις; Να προσκυνήσεις το τζαμί, την εκκλησιά ν αφήσεις;" "Πάτε και σεις κ η πίστι σας, μουρτάτες να χαθήτε, εγώ Ρωμιός γεννήθηκα, Ρωμιός θεν αποθάνω"....

"Τα ονόματά τους δε θα βρεθούν στους επίσημους καταλόγους των τρανών προσώπων που γέμισαν τις σελίδες του Εικοσιένα κι ο ερευνητής που νιάζεται θα μάθει για τη ζωή και τη δράση τους από τα ψίχουλα που θα περιμαζέψει στα περιθώρια της Ιστορίας"....

Όταν μιλάμε για την επανάσταση του 1821 κατά των Τούρκων, ο νους μας πηγαίνει σε γνωστά μεγάλα ονόματα που πρωταγωνίστησαν στον Αγώνα, όπως ο Κολοκοτρώνης, ο Καραϊσκάκης, ο Παπαφλέσσας και άλλοι....

Οι Σουλιώτες ήταν ενσαρκωτές του αρχαιοελληνικού ηρωικού πνεύματος και συνεχιστές της αδιάσπαστης εποποιίας....

Η Ιστορία, αργά ή γρήγορα, πάντα σωστά καταδικάζει ή δικαιώνει....

Μέσα εις την γιγαντομαχίαν του 1821 σελαγίζει, ως το φωτεινότερον μετέωρον, υπέρλαμπρον των άλλων ο γέρων Κολοκοτρώνης....

Μέσα από την πλούσια ηρωική συλλογή της Επανάστασης του 21, καμία ίσως φιγούρα δεν είναι τόσο άμεσα και απόλυτα συνυφασμένη με την έννοια του Αγώνα και του Ελληνισμού -στη μνήμη και τη συνείδηση καθενός από μας- όσο του Κολοκοτρώνη....