Το μικρό τούτο βιβλίο περιέχει το κείμενο μιας ομιλίας που έγινε στο Βαφοπούλειο Πνευματικό Κέντρο της Θεσσαλονίκης, στις 4 Νοεμβρίου 1986, και - με σημαντικές τροποποιήσεις - στο Ίδρυμα Γουλανδρή-Χορν, στις 22 Μαρτίου 1989, με τίτλο "Ο νεοελληνικός κόσμος και το πρόβλημα της παράδοσης....

-...

Όπου το ημερολόγιο που καταγράφει την ιστορία ενός έργου, από την ακαριαία του σύλληψη ως την ολοκλήρωσή του, μετά είκοσι έτη, γίνεται μυθιστόρημα με ήρωα το έργο -το κρυφό πρόσωπο του δημιουργού του- και, πίσω από εκείνο, την καλλιτεχνική δημιουργία....

Πώς ένας άνθρωπος γίνεται συγγραφέας....

Γραμμένο στα 1979, το βιβλίο αυτό δεν είναι μόνο μία μελέτη αναφοράς για τον στοχαστή Σεφέρη, η κοσμοθεωρία του οποίου αναπτύσσεται εδώ με τρόπο φωτεινό που διαλύει πολλές παρεξηγήσεις....

Ξεκινώντας από το ημερολόγιο του παρθενικού του ταξιδιού στη Νέα Υόρκη, ο Γιάννης Κιουρτσάκης περιγράφει το κράμα θάμβους και απορίας που κυριεύει έναν άνθρωπο ριζωμένο στην προνεωτερική παράδοση του τόπου του μπροστά σε τούτη την κοσμόπολη-"θριαμβικό κατόρθωμα" της νεωτερικότητας, αλλά και σύμβολο της περιπλάνησης στον ρευστό μετανεωτερικό μας κόσμο....

Ένας συγγραφέας παρατηρεί το θέαμα του κόσμου....

Εξορία: να είσαι ξένος στον κόσμο που φτιάχνεται γύρω σου και στον ίδιο σου τον τόπο....

Έναν διάλογο με το πρόσφατο δοκίμιο του Λάκη Προγκίδη "Υπό τήν παπαδιαμαντικήν δρυν" ανοίγει εδώ ο Γιάννης Κιουρτσάκης, πιστεύοντας ότι, πέρα από τις όποιες αντιρρήσεις, μας κάνει να δούμε με νέο βλέμμα και τον Παπαδιαμάντη και την Ελλάδα και τον σημερινό μας κόσμο....

Ξεκινώντας την έκδοση επιλεγμένων κειμένων του, δημοσιευμένων από το 1976 ως σήμερα, ο Γιάννης Κιουρτσάκης ανακαλεί συγχρόνως σε τούτο το βιβλίο μια πνευματική πορεία μισού αιώνα και απορεί: Πώς ένα αστόπαιδο, βγαίνοντας από το πανεπιστήμιο που στάθηκε για εκείνο η Ευρώπη, ένιωσε την ανάγκη να σπουδάσει στο ταπεινό σχολειό του Καραγκιόζη! Και πόσα νέα πράγματα έμαθε εκεί! Πώς μέσα στη ναυαγισμένη επίσημη Ελλάδα, που έφερε τη χούντα του 1967, ανέπνεε πάντα ένας ζωντανός λαϊκός πολιτισμός....

Δέν ἔχω τήν ἀξίωση νά πῶ κάτι καινούργιο γιά τήν Ἑλληνική Ἐπανάσταση – τά περισσότερα ἔχουν εἰπωθεῖ καί θά εἰπωθοῦν ἀπό ἄλλους, ἀσύγκριτα ἁρμοδιότερους...

Στήν αὐγή μιᾶς νέας χιλιετίας ὁ κόσμος μας δείχνει ξανά τό τραγικό του πρόσωπο...

Τώρα τό ἔχεις καταλάβει: μόνο ἄν κάνεις τή ζωή σου μυθιστόρημα κοιτάζοντας τόν ἄλλον σάν νά ᾿τανε ὁ ἑαυτός σου καί τόν ἑαυτό σου σάν νά ἦταν ἄλλος, ἀνακαλύπτεις τή σκληρή ἀλήθεια τῆς ζωῆς σου...

Πολλά χώριζαν τον Καμύ από τον Σεφέρη: οι τόποι, η κοινωνική τάξη, η ιδιοσυγκρασία, η σχέση με την πολιτική, οι τρόποι της γραφής… Στα μύχια, ωστόσο, της ψυχής τους φώλιαζε κάτι που τους αδέλφωνε: το φως της Μεσογείου και μια ορισμένη ιδέα για την Ελλάδα...