Οι κριτικές σηµειώσεις που συνέταξε ο Karl Marx τον Μάρτιο του 1875 µε αφορµή το προσχέδιο ενός Προγράµµατος για το Σοσιαλδηµοκρατικό Εργατικό Κόµµα Γερµανίας, γνωστές µε τον τίτλο Κριτική του Προγράµµατος της Γκότα, αποτελούν ένα από τα σηµαντικότερα κείµενα όχι µόνο του ιδίου, αλλά και της ιστορίας της Αριστεράς εν γένει. Με τις σηµειώσεις αυτές, που ήταν αρχικά προορισµένες για συγκεκριµένα κοµµατικά στελέχη, ο Marx χαρτογραφεί το πολιτικό πεδίο των εννοιών της κριτικής, µε τρόπο που φωτίζει δυναµικά έννοιες όπως «εργασία», «δικαιοσύνη», «κράτος», ενόψει µιας µάχιµης κοµµατικής στάσης στο πολιτικό σύστηµα της νεοπαγούς γερµανικής Αυτοκρατορίας. Η πρώτη δηµοσίευση αυτών των σηµειώσεων το 1891, µε πρωτοβουλία του Friedrich Engels, ενόψει ενός νέου κοµµατικού Προγράµµατος (που θα εγκριθεί στην Ερφούρτη το ίδιο έτος, ενσωµατώνοντας κριτικές του ίδιου του Engels), θα προκαλέσει µια σειρά συζητή­σεων, η οποία, µεγεθυµένη και διαστρεβλωµένη από τις σεισµικές µετατοπίσεις του 20ού αιώνα, ουσιαστικά συνεχίζει µέχρι σήµερα. Η παρούσα δηµοσίευση περιέχει νέες µεταφράσεις των κριτικών σηµειώσεων του Marx και του Engels, βασισµένες στην έκδοση των Απάντων (Marx-Engels-Gesamtausgabe, MEGA), όπως και γραµµατολογικές, δηµοσιογραφικές, επιστολογραφικές και αρχειακές πηγές –οι περισσότερες άγνωστες στην Ελλάδα– οι οποίες στοιχειοθετούν το ιστορικό περιβάλλον των κειµένων και ανοίγουν νέες δυνατότητες για την ερµηνεία και αποτίµησή τους.